Enerjinin etkin kullanılması, enerji israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla yayınlanan “ENERJİ KAYNAKLARININ VE ENERJİNİN KULLANIMINDA VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASINA DAİR YÖNETMELİK

20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa ve 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununa dayanılarak27 Ekim 2011 ‘de 28097  sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmişti .

25 Ocak 2020 ‘de 31019 sayılı  Resmi Gazete de yayınlanan yönetmelikle  yönetmeliğin bazı maddeleri  değiştirilerek yeni haliyle yayınlanmıştır.

Bu değişikliklere bakıldığında;

1.Tanımlar

Önceki yönetmelikte Madde 3 de verilen tanımların bazıları  çıkarılmış veya değiştirilmiş ve yeni maddeler eklenmiştir. Yeni eklenen maddeler arasında   Enerji ile ilgilenenleri   daha fazla ilgilendirecek olan ;

Ölçme ve doğrulama: Enerji verimliliği önlemlerinin uygulanması sonucu sağlanan enerji tasarruflarının doğrulanması ve raporlanması amacıyla “TS ISO 50006 Enerji temel seviyeleri (ETS) ve enerji performans göstergeleri (EPG) kullanılarak enerji performans ölçümü” ve “Uluslararası Ölçme ve Doğrulama Protokolüne” veya “TS ISO 50015 Kuruluşların enerji performanslarının ölçümü ve doğrulanması” standardına uygun olarak belirlenen yöntemlerle planlama, ölçme, veri toplama ve analiz etme işlemlerini ve sürecini    tanımlanmıştır. Ölçme ve doğrulama  konusunda çalışacak Ölçme ve Doğrulama Uzmanı  tanımıdaÖlçme ve doğrulama sertifikasına sahip gerçek kişiyi “  olarak yönetmeliğe girmiştir.

 ISO 50001: 2018 i uygularken referans  standartlarından olan ISO 50006 : Enerji yönetim sistemleri — Enerji temel seviyeleri (ETS) ve enerji performans göstergeleri (EPG) kullanılarak enerji performans ölçümü – Genel prensipler ve kılavuzluk  ve ölçümü ve ISO50015 : Enerji yönetim sistemleri — Kuruluşların enerji performanslarının ölçümü ve doğrulanması -– Genel prensipler ve kılavuzlukstandartlarına işaret edilerek   enerji performansının ölçümü, enerji performans göstergelerinin  kullanımı , ölçme ve doğrulamada kullanılacak  olan  standartlar belirlenmektedir.

2. Yetki Belgesi

Yeni yönetmelikte üniversitelere ve meslek odalarına uygulamalı eğitim yapabilmeleri ve şirketleri yetkilendirebilmeleri için Bakanlık tarafından  beş yıl süreli yetki belgesi verileceği belirtilmektedir.Aynı kapsamda tüzel kişiliklerin yetkilendirilmesi için ;Enerji verimliliği hizmetlerini yürütmek isteyen tüzel kişilere, Bakanlık veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından, sanayi ve/veya bina ve hizmetler sektörlerinde faaliyet yürütmek üzereyetki belgesinin 5 yıl süre ile verileceği açıklanmıştır .

Enerji verimliliği hizmetleriniyürütmek isteyen tüzel kişilerin sahip olması gereken personel altyapısında daha öncesinde“üretim hatlarındaki proses ve ekipmanlar konusunda toplam olarak en az on yıllık deneyim sahibi ve ilgili sektörde üretim ve işletme ile ilgili birimlerin yönetim kademelerinde görev almış asgari bir mühendis,” istenilen  10 yıllık  iş tecrübesi  enaz beş yıllık deneyim  sahibi  olunması ,

Etüt-proje sertifikasına ve en az beş yıllık mesleki deneyime sahip asgari üç mühendis, şartı ise

“en az iki yıllık mesleki deneyime sahip üç mühendis”

Sanayi alt sektörlerinde birden fazla  alt sektörde faaliyet durumunda her alt sektör için  2011 de  belirtilen etüt-proje sertifikasına ve en az beş yıllık mesleki deneyime sahip  asgari iki mühendis şartı  “ bir mühendis”

Bina kategorisinde yetki belgesi almak isteyenlerde asgari olarak aranacak personel altyapısında ise :

Proje, tasarım, uygulama ve/veya işletme konularında en az beş yıl deneyim sahibi asgari bir mühendis, en az beş yıllık deneyim sahibi bir mühendis veya mimar  olarak

Etüt-proje sertifikasına ve en az üç yıllık mesleki deneyime sahip asgari iki mühendis  yerinebina etüt-proje sertifikasına ve en az iki yıllık mesleki deneyime sahip iki mühendis olarak değiştirilmiştir.

3.1.Yetki belgesi almak isteyenlerde asgari olarak  istenecek  tesis, cihaz ve ekipman altyapısına sahip

olma şartında bahsedilen ölçüm yapabilme yeteneğine sahip, Türk Akreditasyon Kurumu tarafından kabul edilmiş ulusal veya uluslararası laboratuvarlar tarafından kalibre edilmiş ve etiketlenmiş cihazlara sahip olmak şartı “cihazlara sahip olunması veya bu cihazların yetki belgesi süresi boyunca şirket tarafından kullanılmak ve muhafaza edilmek üzere kiralanması” haline getirilerek kiralama şansıda getirilmiştir.

4. Enerji Yöneticiliği

Enerji yöneticisi eğitim hizmeti verilmek istenmesi halinde personel alt yapısında bulunacak  mühendislerin Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı ilgili mühendis odasına kayıtlı olduğunu gösterir belgeler isteyen şart  ve  enerji yöneticisi eğitimi verecek şirket için TS EN ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi belgesine sahip olması şartıkaldırılmıştır .

5.Enerji Yönetimi ve Verimlilik Artırıcı Önlemler

Enerji yöneticisi görevlendirmekle veya enerji yönetim birimi kurmakla yükümlü endüstriyel işletmelerdeki, organize sanayi bölgelerindeki ve binalardaki enerji yönetimi sistemleri, TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardına uygun şekilde oluşturulur maddesine “kamu binaları, ticari ve hizmet binaları, elektrik üretim tesisleri ile endüstriyel işletmeler” eklenerek TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardının kurulması ve belgelendirilmesi şartı getirilmiştir.

6.Enerji Etüdleri

2011 de çıkarılan yönetmelikte  kamu kesimine ait enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü binalarda enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik tedbirleri ve bunların fayda ve maliyetlerini belirlemek üzere  etüt yaptırılması / yaptırılması,   Bakanlığın gerekli görmesi halinde  şirketlere sektör veya alt sektörlerde tasarruf potansiyeli ile enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik tedbirleri, bunların fayda ve maliyetlerini belirlemek üzere etütler yaptırabilir olarak değiştirilmiş ve istenen verilerin ENVER portalına girilmesi şartı getirilmiştir.

2011 de çıkan  yönetmelikte “Yıllık toplam enerji tüketimi beşbin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmeler ile toplam inşaat alanı yirmibin metrekarenin üzerinde olan hizmet sektöründe faaliyet gösteren binalarda etüt yapılır veya şirketlere yaptırılır. Bu etütler her dört yılda bir yenilenir. Etüt raporlarının ve belirlenen önlemlere ilişkin uygulama planlarının birer sureti Genel Müdürlüğe gönderilir” şeklinde açıklanan etüt  şartı   yeni yönetmelikte ;

Yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmeler, şirketlere etüt yaptırır veya çalışanları arasında sanayi etüt-proje sertifikasına sahip personel bulunması durumunda etüdü kendi yapar.”Etütler her dört yılda biryenilenir .

“Toplam inşaat alanı yirmi bin metrekarenin veya yıllık toplam enerji tüketimi beş yüz TEP’in üzerinde olan ticari binalar ve hizmet binalarının yönetimi, bina yönetimi bulunmaması durumunda bina sahibi, söz konusu binalar için şirketlere etüt yaptırır veya çalışanları arasında bina etüt-proje sertifikasına sahip personel bulunması durumunda etüdü kendi yapar “   Etütler her yedi yılda bir yenilenir şeklinde düzenlenmiştir.

7.Enerji yöneticisi eğitimleri

Enerji yöneticisi eğitimlerine mühendislik alanında veya teknik eğitim fakültelerinin makine, elektrik veya elektrik-elektronik bölümlerinde en az lisans düzeyinde eğitim almış kişiler kabul edilirken  yeni yönetmelikle beraber teknik eğitim fakültelerinin mekatronik bölümlerinde en az lisans düzeyinde eğitim almış kişilerinde kabul edileceği belirtilmiştir.

2011 yönetmeliğinin “Genel Müdürlüğün enerji verimliliği çalışmalarında en az on yıl süreyle görev almış olanlardan etüt çalışmalarında fiilen görev alan, mühendislik alanında en az lisans düzeyinde eğitim almış Genel Müdürlük personeline başkaca bir koşul aranmaksızın etüt-proje sertifikası verilir” şeklindeki maddesi ,” Başkanlığın enerji verimliliği çalışmalarında en az beş yıl süreyle görev almış olanlardan bu süre içerisinde; etüt raporu uygunluk değerlendirme veya proje destekleri değerlendirme komisyonlarında görev alan veya etüt raporu hazırlayan, mühendislik alanında en az lisans düzeyinde eğitim almış Başkanlık personeline, bu faaliyetini belgelendirmek suretiyle, başkaca bir koşul aranmaksızın sanayi ve bina etüt-proje sertifikaları verilir.” Şeklinde değişmiştir.

8.Endüstriyel İşletmelerde Verimlilik Artırıcı Projelerin Desteklenmesi

Yeni yönetmelikle ,Projelerin desteklenmesini isteyen endüstriyel işletmeler Genel Müdürlüğün veri tabanında kayıtlı olması yerine ENVER portalına kayıtlı olması  gerekmektedir.

“TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardı belgesine sahip olunması “şartı, “Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite olmuş veya Türk Akreditasyon Kurumu tarafından kabul edilen kurumlarca akredite olmuş uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca verilmiş belgeye sahip olunması veya belgelendirme başvurusu yapıldığına dair başvuru yapılan kurum veya kuruluş tarafından düzenlenmiş belge sunulması “ olarak değiştirilmiştir.

Yine ISO 50001 standardına  sahip olunmasına ilişkin olarak ;

“Başvurusu kabul edilmiş, değerlendirilmiş ve desteklenmesi kararlaştırılmış olsa dahi, TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardına göre Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite olmuş veya Türk Akreditasyon Kurumu tarafından kabul edilen kurumlarca akredite olmuş uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca verilmiş belgeye sahip olunmadıkça destek ödemesi yapılmaz. Destek ödemesi yapılmayan endüstriyel işletme herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunamaz” belirtilmiştir.

Ayrıca “ Elektrik üretim lisansına sahip tüzel kişiler dışındaki yıllık toplam enerji tüketimleri beş yüz TEP ile bin TEP arasında olan, ticaret ve/veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet gösteren ve her türlü mal üretimi yapan işletmeler de yeni yönetmeliğe göre Verimlilik Artırıcı Projelere,gerekli  şartları sağlamak kaydıyla başvuru yapabilecekler .

9.Gönüllü Anlaşmalar

Gönüllü anlaşma başvurusunda bulunan tüzel kişilerin başvuru tarihinden önceki yıllara ait enerji yoğunlukları hesaplanamasında kullanılan Enerji yoğunluğu = E / D eşitliğinde kullanılan D parametresi

D = 2000 yılı fiyatları ile bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıllık mal üretiminin ekonomik değeri şeklinde tanımlıyken yeni yönetmelikte ;2015referans yılına  göre değiştirilmiştir.

10.Diğer değiştirilen yönetmelik maddelerinin  yeni durumu;

• Yol aydınlatmalarında; 27/7/2013 tarihli ve 28720 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Genel Aydınlatma Yönetmeliği, LED Işık Kaynaklı Yol Aydınlatma Armatürleri Teknik Şartnamesi, Yol Aydınlatma Armatürleri Teknik Şartnamesi ve LED’li Yol Aydınlatma Tasarımına İlişkin Usul ve Esaslara uyulur. Ayrıca 23/6/2010 tarihli ve 2010/643 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarıma İlişkin Yönetmelik ve 12/9/2011 tarihli ve 2011/2257 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Ürünlerin Enerji ve Diğer Kaynak Tüketimlerinin Etiketleme ve Standart Ürün Bilgileri Yoluyla Gösterilmesi Hakkında Yönetmelik hakkında hükümler dikkate alınarak uygulanır.”

• “Park ve bahçe aydınlatması amacıyla kullanılan aydınlatma sistemlerinde LED’li armatürler kullanılır.”

• “Kurulu gücü yüz megavat ve üzeri olan elektrik üretim tesislerinde, 8 inci maddede belirtilen enerji yönetimi ile ilgili faaliyetleri yönetim adına yürütmek üzere, çalışanları arasından birisi enerji yöneticisi olarak görevlendirilir.

• “Yeni yapılacak iletim ve dağıtım tesislerinde ömür boyu maliyet analizleri yapılarak kayıpları asgari seviyeye indirecek ekipmanlar seçilir.”

• “Kurulu gücü 20 MW ve üzeri olan termik santrallerde atık ısılarının öncelikle binalarda ısıtma ve soğutma amaçlı kullanımının yanı sıra sanayi, tarımsal üretim, su ürünleri yetiştiriciliği, soğuk hava depoları ve tatlı su üretimi gibi sektörlerde de değerlendirilmesine yönelik enerji etütleri yapılır veya şirketlere yaptırılır ve istenilen veriler ENVER portalına girilir. Hazırlanan nihai etüt raporları etüdün yapıldığı yılı takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar Bakanlığa iletilir.”

• “Enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü kamu binalarında etüt yaptırılması zorunludur. Bu etütler kamu binasının bağlı olduğu kurum ve kuruluşlar tarafından şirketlere yaptırılır veya çalışanları arasında bina etüt-proje sertifikasına sahip personel bulunması durumunda kurum ve kuruluşların kendisi yapar. Bu etütler her yedi yılda bir yenilenir. Etüt raporları ve belirlenen önlemlere ilişkin uygulama planlarının birer sureti kurum ve kuruluş tarafından Bakanlığa gönderilir ve istenen veriler ENVER portalına girilir. Hazırlanan nihai etüt raporları etüdün yapıldığı yılı takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar Bakanlığa iletilir.”

• “Bakanlık, gerekli görmesi halinde kamu kesimine ait enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü binalarda, tasarruf potansiyeli ile enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik tedbirleri, bunların fayda ve maliyetlerini belirlemek üzere şirketlere etütler yaptırabilir.”